Bosbeheer met een missie: Limburgs Landschap vzw herstelt zeldzame natuur in Zutendaal en Genk
Zutendaal/Genk, oktober 2025 – In oktober voert Limburgs landschap vzw natuurherstelmaatregelen uit in Hesselsberg (Zutendaal) en Bornebos (Zutendaal-Genk). Dit is essentieel om bedreigde natuurtypes alle kansen te geven. Beide gebieden maken deel uit van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en worden beheerd volgens een goedgekeurd natuurbeheerplan.
Een toekomst voor de jeneverbes op Hesselsberg
Op de zuidflank van de Hesselsberg werkt Limburgs Landschap aan het herstel van een zeldzaam jeneverbesstruweel, ingebed in heide. De jeneverbes is een trage groeier en houdt van open, zonnige plekken. Door de aanplantingen van naaldbomen in het verleden en de jarenlange spontane verbossing raakt deze soort echter steeds verder in de verdrukking. Ingrepen zijn nodig: het zuidelijke deel van ons hellingbos maken we open, zonder daarvoor elke boom te verwijderen. De meest geschikte exemplaren blijven staan. De open ruimte hiertussen zorgt ervoor dat jonge jeneverbessen opnieuw kunnen kiemen, en de nu schaars aanwezige heidevegetatie zich verder kan ontwikkelen. Hoger op de helling voeren we een beperkte dunning uit, zodat het bos daar dicht blijft maar de meest waardevolle bomen wat meer ruimte en licht krijgen. De stronken worden ook netjes weggefreesd.
Ook het onderhoud nadien is cruciaal. Door te maaien, te plaggen en boomopslag weg te nemen, blijft het gebied naast jeneverbes geschikt voor soorten als struikhei, borstelgras en kruipbrem. Deze open habitats trekken zeldzame fauna aan zoals de heivlinder, het groentje, de levendbarende hagedis en de boomleeuwerik.
Landduin in Zutendaal opnieuw in de zon
In hetzelfde natuurgebied herstelt Limburgs Landschap ook een zeldzaam duinlandschap.
De langwerpige zandheuvel die vandaag bos lijkt, is eigenlijk een oude, spontaan verboste landduin. Landduinen bestaan uit open zandige hellingen met pioniersvegetaties. Ze komen bijna niet meer voor in Vlaanderen. Door het wegnemen van de bomen aan de zuidkant van de duin, het verwijderen van de stronken en het gericht afschrapen van humus, krijgt de oorspronkelijke duinhabitat weer licht en ruimte.
Dat loont: soorten als buntgras, klein tasjeskruid en bijzondere kortmossen kunnen zich hier opnieuw vestigen. Ook voor warmteminnende dieren zoals zandloopkevers, blauwvleugelsprinkhanen en kommavlinders vormt de heropende duinhelling een cruciale leefplek.
Naar meer biodiversiteit in het Bornebos (Zutendaal-Genk)
In het Bornebos, deels in Zutendaal (Wiemesmeer), deels in Genk, voert Limburgs Landschap gerichte dunningen uit in enkele van haar bossen.
Door het wegnemen van een beperkt aantal, zorgvuldig geselecteerde bomen, vormen we de vaak monotone bossen geleidelijk om naar inheemse loofhoutbossen met variatie in structuur, leeftijd en soorten. De meest waardevolle bomen krijgen meer voedsel en ruimte, en zaailingen krijgen meer licht om verder op te groeien. Waar het nodig is, planten we groepjes inheemse bomen en struiken. Op andere plaatsen laten we dan weer wat meer open ruimte voor de verdere ontwikkeling van heide en heischrale graslanden langs de bosrand.
Zo ontstaat er een gevarieerd, sterk en klimaatrobuust bos met een gezonde ondergroei, waarin meer planten en dieren zich thuis voelen. Een deel van het takhout blijft liggen en vormt een noodzakelijke bouwsteen voor het leven in het bos. Het is voedsel voor insecten en schimmels, biedt een schuilplaats aan tal van dieren en draagt bij aan de vruchtbaarheid van de bodem.
Europees beschermd én beheerd met zorg
De beheerwerken zijn opgenomen in het goedgekeurde natuurbeheerplan en dragen rechtstreeks bij aan het behalen van de Europese instandhoudingsdoelen.
Limburgs Landschap vzw beseft dat zulke beheerwerken vaak vragen oproepen. “Goed beheerde bossen en open habitats zoals heide en landduinen herbergen een uitzonderlijke biodiversiteit, die zonder actief beheer verdwijnt. Wat we vandaag uitvoeren, doen we om morgen meer soorten te laten floreren.”
Respect voor rust en kwetsbaarheid
Tijdens de werken en ook nadien vraagt Limburgs Landschap vzw aan wandelaars om op de aangeduide paden te blijven. Op die manier vermijden we verstoring van kwetsbare flora en fauna, en geven we deze unieke landschappen de kans om zich in alle rust te herstellen.