Het lage Maaspeil maakt van de Maas een trekpleister voor toeristen. Je kunt er genieten van prachtige oevers vol bloemen, en onze konikpaarden en gallowayrunderen die verkoeling zoeken in de rivier. Heerlijk, toch? Maar de Maas en haar debiet is belangrijker voor ons dan je denkt.
Wist je dat de Maas de belangrijkste bron van waterbevoorrading is voor Vlaanderen? Het Limburgs kraantjeswater wordt uit grondwater geproduceerd, maar het Antwerpse bedrijf Waterlink produceert, via het Albertkanaal, 40 procent van het drinkwater van het hele Vlaams grondgebied. Zo’n 7 miljoen Belgen en Nederlanders krijgen drinkwater via de Maas. We zijn dus onlosmakelijk verbonden met deze unieke rivier.
Droog, droger, droogst
De aanhoudende droogte heeft veel negatieve effecten op de natuur. Die zijn ondertussen goed te zien in onze natuurgebieden: de (grond)waterpeilen dalen, beken en poelen vallen droog en veen breekt versneld af. Kikkers, zeldzame vissoorten als de beekprik en bepaalde water- en moerasvogels verliezen daardoor hun leefgebied. In de droge, harde bodems trekken bodemdieren zich dieper terug, waardoor weidevogels als de grutto geen voedsel voor hun jongen kunnen vinden. Ook egels vinden steeds moeilijker voedsel.
Tip: zet een waterschaaltje buiten – veel dieren zullen hiervan genieten!
Een lange periode van droogte zorgt voor minder bloeiende planten die nectar leveren. Ook het aantal vlinders en andere insecten zal hierdoor afnemen. Jonge vogels in het nest lijden dan honger door gebrek aan rupsen.
Langdurige droogte heeft ook effect op natuurgebieden. Bomen op hogere zandgronden kunnen niet meer met hun wortels bij het grondwater. Droge bossen kleuren in de zomer al bruin en veel bomen laten hun bladeren vallen alsof het al herfst is. Beheerders zien soorten als lork en fijnspar massaal afsterven, omdat allerlei parasieten en boomziektes makkelijker kunnen toeslaan bij verzwakte bomen. Ook inheemse bomen zoals berken en eiken hebben het hierdoor moeilijk, bovenop de gevolgen van onze hoge stikstofdeposities.
De waterkwaliteit gaat bij langdurig neerslagtekort op veel plekken achteruit met negatieve gevolgen voor plant en dier. Doordat rivieren niet genoeg zoet water afvoeren, komt zeewater verder de rivieren in, waardoor verzilting optreedt. Om dat te voorkomen, worden mogelijk sluizen gesloten, wat de vismigratie door het watersysteem belemmert. Bij grote droogte wordt in (veen)gebieden gebiedsvreemd eutroof water ingelaten, wat grote gevolgen heeft voor de voedselrijkheid van gebieden waar normaal alleen grondwater of voedselarm regenwater binnenkomt.
Na nattere maanden toont de natuur weliswaar haar veerkracht, maar op veel plekken ontstaat onherstelbare schade of kan het herstel van het ecosysteem nog jaren duren. Winterse neerslag en hevige buien die vaak op droogte en hittegolven volgen, kunnen het grondwatertekort maar moeilijk aanvullen. Dat neerslagwater gaat bovendien verloren als het te snel wordt afgevoerd richting zee.
Verdrinken
Iets meer dan een jaar geleden hadden we het ook al over ‘uitzonderlijke omstandigheden’.
Toen was er een teveel aan water. Iets was we ons nu nog maar moeilijk kunnen voorstellen.
Directeur Dirk Ottenburghs (16 juli 2021): het is dankzij het snelle optreden van onze veeverzorgers dat alle dieren (konikpaarden en gallowayrunderen) nog leven. Het was kantje boordje. Het is eigenlijk een wonder dat er nog geen dieren zijn verdronken. Gelukkig. Maar het is nog niet voorbij. Zo bidden we – net als iedereen die vlak bij de Maas woont – dat het water terug gaat dalen. Daarna wacht er nog een hoop werk. Denkelijk zijn er een groot aantal meters omheining vernield of weggespoeld. Die gaan op korte termijn terug moeten geplaatst worden.
Verboden te roken
Sinds 8 augustus geldt een permanent rook- en vuurverbod in de Vlaamse bos- en natuurgebieden. Door de aanhoudende droogte stijgt het risico op natuurbranden. Momenteel geldt in alle provincies risicocode oranje. Dat wil onder meer zeggen dat vuur maken en roken verboden zijn.
Minister Demir heeft nu een decreet klaar dat een algemeen rook- en vuurverbod afkondigt in de Vlaamse bos- en natuurgebieden. “Dat zal het hele jaar door gelden en maakt ook de handhaving ervan eenvoudiger”, luidt het. Demir herhaalt samen met Natuur en Bos de oproep om erg voorzichtig te zijn in de bossen en de natuur, met het oog op de aangekondigde hitte. “Zo is het ook erg belangrijk geen afval te laten rondslingeren. Een klein stukje glas kan al een lenseffect veroorzaken en brand doen ontstaan. Kamp- en kookvuren blijven wel mogelijk in afgebakende zones en bivakzones, als de risicocodes het toelaten. Vlaanderen heeft al zo weinig natuur, dan moeten we er ook alles aan doen om die zo goed mogelijk te beschermen.” En zo denken wij er bij Limburgs Landschap vzw ook over.
Bron: Het Belang van Limburg
Landschappen.nl
Vrt.be