Op de grens tussen de gemeenten Oudsbergen en Houthalen-Helchteren ligt het natuurgebied Zwarte Berg, gekenmerkt door de in het oog springende mijnterril. Het natuurgebied van 67,72 ha is in eigendom en beheer van Limburgs Landschap. M.b.v. een natuurbeheerplan en een inrichtingsproject willen we er een landschap realiseren waarin open graslanden, kleine bossen en mozaïekzones mekaar afwisselen. Wat het erkenningsdossier betreft zijn we nu aan het wachten op de goedkeuring van het natuurbeheerplan door het ANB.
Vacature voor gladde slang
Voor de drie grote graslanden in het gebied wordt gestreefd naar de ontwikkeling van structuurrijke, soortenrijke glanshavergraslanden op droge, kalkrijke bodem. Dit gebeurt hoofdzakelijk door extensieve begrazing. Typische soorten als gladde slang – nog niet gespot in dit gebied -, boom- en veldleeuwerik en heel wat soorten vlinders zullen hiervan profiteren. We denken dan aan de kleine parelmoervlinder en de kommavlinder.
‘De mijnterril zorgt voor een variatie aan bijzondere habitats en microklimaten’
In de boszones wordt gestreefd naar het verder ontwikkelen van structuurrijk eiken-berkenbos op zandgrond. De bossen kunnen zich spontaan ontwikkelen, maar invasieve exoten dienen zo veel mogelijk bestreden te worden. Daarnaast worden open plekken en structuurrijke bosranden ontwikkeld en in stand gehouden. Boompieper, fluiter, heivlinder en Spaanse vlag zullen hier hun voordeel mee doen. Maar ook vleermuissoorten zoals: rosse vleermuis, laatvlieger en de zeldzame Bechsteins vleermuis.
De akker die zich in het westen van het gebied bevindt, zal worden bebost met inheems loofhout. Door de aanplant zal het leefgebied voor bossoorten en soorten van halfopen leefgebieden vergroten. Tussen de graslanden wordt er gestreefd naar een mozaïek. We richten ons op een halfopen vegetatie die bestaat uit schraal grasland, plekken met onbedekte bodem en beperkte opslag van struiken en bomen (brem, hondsroos, meidoorn). Hier hopen we op grauwe klauwier en nachtzwaluw.
Rode lijst-soorten
Van de erg zeldzame zadelsprinkhaan komt er een grote populatie voor in het reservaat (in 2017 werden 70 ex. waargenomen). Daarnaast komt ook het wekkertje en de veldkrekel voor. Al deze soorten zullen profiteren van het gericht beheer van de schrale graslanden en van de mozaïekzones die tussen de verschillende graslanden worden ontwikkeld. Deze vegetaties zijn eveneens biotopen voor andere sprinkhaansoorten.
De rugstreeppad komt in de zuidrand van het reservaat voor. Omdat er momenteel geen geschikte voortplantingsplaatsen voor de rugstreeppad aanwezig zijn, worden er via het inrichtingsproject (zie PSN) verspreid in het reservaat betonnen poelen aangelegd. Het beheer van de poelen zal bestaan uit het vrijhouden van organisch materiaal en jaarlijks maaien rondom de randen.
De gladde slang werd binnen het reservaat nog niet gespot, maar is in de omgeving aanwezig (o.a. in het militair domein Schietveld Helchteren). Deze soort vindt leefgebied in de zonbeschenen plekken in de mozaïekzones. De mijnterril in het bijzonder zorgt voor een variatie aan bijzondere habitats en microklimaten. In het inrichtingsproject zijn verder maatregelen opgenomen t.b.v. de gladde slang.
Maatregelen
In kader van het Project Subsidie Natuur (PSN) ‘Mijnterril Zwarte Berg als verbindings- en uitvalsbasis voor gladde slang, rugstreeppad en zadelsprinkhaan’, zullen er in het natuurgebied Zwarte Berg een aantal inrichtingsmaatregelen uitgevoerd worden. Het inrichtingsproject werd op 2018-10-30 goedgekeurd door het Agentschap Natuur en Bos. Het behelst werken zoals het plaatsen van een begrazingsraster, kapwerken, aanleg van poelen, weghalen van de vervilte toplaag van de bodem – het zogenaamde chopperen – en hakhoutbeheer. Hiermee hopen we de beoogde instandhoudingsdoelstellingen, meer bepaald de doelen voor de gladde slang, de rugstreeppad, de Spaanse vlag, de boomleeuwerik, de nachtzwaluw en de zadelsprinkhaan, te behalen.
Verbinden
De gemeente Oudsbergen zal i.s.m. het AWV, het ANB en Defensie een nieuw wildraster langs de N76 plaatsen, aan beide kanten van de gewestweg vanaf de grens van Genk tot aan de Gestelstraat. Het oude raster dat nu nog langs het natuurgebied Zwarte Berg loopt, wordt bij de werkzaamheden verwijderd. Het doel is de verkeersveiligheid te verhogen door de oost-west migratie van wild in te tomen.
Landmax (Adviesbureau voor bos- en natuurbeheer) heeft dan weer plannen om een corridor voor de gladde slang te realiseren tussen het militair domein Schietveld en het Nationaal Park Hoge Kempen enerzijds en Den Diel en de Lommelse heidegebieden anderzijds. Ook Zwarte Berg zal deel uitmaken van de corridor. Hier kijken we graag naar uit, omdat de drukke N76 momenteel een barrière vormt naar de natuurgebieden ten oosten van het reservaat en omdat het buffergebied in de zuidrand door de verdere ontwikkeling van de industriezone afneemt.
Tekst: Sophie Dommershausen
Met steun van:
